admin

 قابل رشد برای گیاهان را روف گاردن یا بام سبز می گویند . البته برای ترجمه درست تر کلمه Green Roof باید از واژه بام سبز استفاده نمود ، ولیکن در جامعه به آن روف گاردن ، باغ بام و یا سقف سبز نیز گفته می شود.
ولی به صورت کلی تمامی مکان هایی که جهت ایجاد فضای سبز ، نیاز به اجرای زیر ساخت های و لایه بندی های استاندارد ، جهت جلو گیری از آسیب به طبقات زیرین باشد ( کلیه مکان هایی که بر روی سقفی قرار گرفته اند ، که در زیر آن کاربری ، با استفاده از سازه ساختمانی تعریف شده باشد ، مانند سقف پارکینگ ها یا تراس ها در طبقات )، ، از ساختار های اجرایی روف گاردن استفاده می نماییم.
این مکان ها ها می توانند بام ساختمان ، لابی و حتی حیاط های قرار گرفته بر روی پارکینگ ها باشند.
نکته مهم این است که نمی توان با قرار دادن چند گلدان یا مقاطع گلدان شکل بر روی بام ، به آن کلمه روف گاردن یا بام سبز را اطلاق نمود.

تاریخچه روف گاردن :

شروع استفاده از بامهای سبز به هزاران سال قبل باز می گردد ، که در سقف خانه های بابلی قابل مشاهده بوده. با این وجود منشا اصلی پیدایش روف گاردن یا همان بام سبز به دوره بابلیان باز می گردد. ولی پیشرو و بنیان گذار این صنعت را می توان کشور آلمان دانست . در آلمان تعداد زیادی از خانه ها و با هدف کاهش مصرف انرژی از این صنعت استفاده می نمایند.
با توجه به افزایش روز افزون ساخت و ساز و تخریب فضا های سبز در جهان ، طبیعت دچار تغییرات بسزایی شده ، که بشر را بدان داشت تا جهت جلوگیری از این زوال سریع و زود هنگام ، رو به سازه های پایدار و ساختمان های سبز آورده، تا فضا های سبز از دست رفته را باز احیا نمایند. روف گاردن ها یکی از مهم ترین عناصر جهت باز احیا سازی طبیعت از دست رفته و نجات جهان می باشند .

2. مزایای و معایب ایجاد و اجرای روف گاردن :

امروزه ، صنعت روف گاردن مورد توجه بسیاری از سازندگان و خریدران ملک در سرتا سر جهان شده . در اروپا از روف گاردن بیشتر به دلایل اقتصادی به ویژه در زمینه صرفه جویی در مصرف انرژی مورد توجه می باشد . همچنین در کشور های صنعتی، که برای توسعه خود دست به تخریب محیط زیست زده اند، روف گاردن جایگزینی مناسب جهت باز سازی فضا های سبز از دست رفته می باشد.
روف گاردن در ایران علاوه بر موارد فوق ، جنبه های بصری ، تجملاتی ، مصرفی و کاربردی بیشتری به خود گرفته. با افزایش قیمت املاک و مستغلات در کلان شهر ها به ویژه در تهران و شهر های پر جمعیت ایران ،و از طرفی نبود سرانه فضا های سبز مناسب ، باعث شده روف گاردن به یکی از مهمترین آپشن های کاربردی در ساختمان های لوکس بدل شود .
ساختمان ساز ها جهت ایجاد جذابیت بیشتر ، سعی بر آن دارند نقاط ضعف مشاعات ساختمان خود را با استفاده از فضای بلا استفاده بام پر نموده و ساختمان را با امکانات بیشتر به نمایش درآورند.
از طرفی خریداران املاک ، با احساس نیاز به گذارن اوغات خود با خانواده و دوستان ، در محیطی سبز و با طراوت ، به دنبال ساختمان هایی با فضای روف گاردن متفاوت می گردند ، و با یک تیر دو نشان زده و آنها را از خرید باغ و ویلا در مناطق خوش آب و هوا و صرف هزینه مازاد برهاند .
ایجاد روف گاردن بر بام ساختمان می تواند فواید بسیاری داشته باشد که به دو دسته مزایای اقتصادی روف گاردن و مزایای زیست محیطی تقسیم می شوند که در زیر به آنها اشاره خواهد شد.

مزایای اقتصادی روف گاردن :

• ایجاد ارزش افزوده برای املاک و مستغلات و افزایش ارزش ملک
• کاهش هزینه حامل های انرژی
• کاهش آلودگی های صوتی محیط تا 40 دسی بل ( به ویژه برای ساکنین طبقه انتهایی )
• افزایش چند برابری عمر بام
• استفاده بهینه از فضا و ایجاد امکانات جدید به ساختمان
• پوشش نقاط ظعف ساختمان و امکان ایجاد امکانات به ساختمان

مزایای زیست محیطی روف گاردن

• ایجاد محیط زیستی و بیولوژیکی برای سایر موجودات
• تاثیرات مثبت آب و هوای شهری
• کم کردن آلاینه های هوا و فیلترینگ طبیعی
• کاهش اثر جزیره حرارتی شهری
• پاک سازی محیط زیست و تولید اکسیژن بیشتر

3. معایب استفاده از روف گاردن :

معایب اجرای روف گاردن نسبت به مزایای آن بسیار نا چیز بوده و قابل چشم ئوشی می باشد. معایب اجرای روف گاردن بیشتر به دلیل نحوه اجرا نادرست و غیر اصولی خلاصه می شود . عموما بیشتر آسیب های ناشی از اجرای بام سبز ، مربوط به اجرای غیر استاندارد آن می باشد .
مهم ترین ایراد به اجرای روف گاردن را می توان به اجرای غیر اصولی بام سبز بر شمرد. اجرا های غیر اصولی می تواند ساختمان را در معرض خطرات جبران ناپذیر قرار دهد. اجراهای غیر اصولی و استفاده از ساختار های به اصطلاح "من در آوردی" برخی شرکت ها ی سود جو ، بزرگترین خطر در ایجاد روف گاردن می باشد .
سالانه تعداد زیادی از روف گاردن های غیر استاندارد و غیر اصولی در دستور تخریب قرارگرفته و هزینه های بسیاری را به دوش کارفرمایان قرار می دهند .
البته می توان هزینه های نگهداری و مراقبت های لازمه را نقطه ضعف و از معایب بام سبز دانست ، که نسبت به مزایای ایجاد شده و شرایطی که برای مصرف کنندگان به ارمغان می آورد، قابل چشم پوشی می باشد.

4. محدودیت های اجرایی در روف گاردن :

عموما محدودیت های اجرایی روف گاردن به 2 دسته اصلی تقسیم می شوند .
• محدودیت های سازه ای
• محدودیت های اقلیمی در روف گاردن
محدودیت های سازه ای عمدتا به محاسبات سازه ای و نحوه ساخت بنا بستگی دارد . نوع ساختار اسکلت بندی ساختمان، ساختار اجرای سقف ها ، محاسبه بار های مرده و زنده و نحوه ایزولاسیون و مکان های خروج آب های سطحی بام، همگی می توانند به عنوان محدودیتی جهت اجرای بام سبز باشند.
محدودیت های اقلیمی در بام سبز بسته به شرایط آب و هوایی ، زاویه تابش خورشید، برودت هوا در فصول مختلف، میزان رطوبت و سرانه بارش در هر منطقه بستگی دارد.
برای مثال تنوع پوشش گیاهی در برخی از مناطق جغرافیایی، امکان پذیر و قابل اجرا نمی باشد و دامنه انتخاب گیاهان جهت اجرا در روف گاردن را را محدود تر می نماید.

5. اجرای روف گاردن از لحاظ نحوه اجرا :

در کل روف گاردن ها از لحاظ نحوه اجرا به دو دسته MOBILE و IMMOBILEتقسیم می شوند .

• روف گاردن های دائم یا ثابت (Immobile Green Roof )

در ساختار های بام سبز های دائم ، غیر متحرک و یا ایستا permanent ، اساس بر ایجاد و اجرای بام های سبز برای استفاده در بلند مدت می باشد. در این حالت بام سبز به بخشی از بدنه اصلی ساختمان تبدیل می شود. در این ساختار با توجه به ملاحضات و استاندارد های تعریف شده، نیاز به ایجاد زیر ساخت مناسب الزامی می باشد.
متاسفانه برخی سازندگان و فعالان بی تجربه در صنعت روف گاردن، اقدام به اجرای غیر اصولی بام سبز دائم نموده و تنها ظاهر بام را شبیح سازی می نمایند. ولی در باطن از ساختار ها و استانداردها پیروی نکرده و احتمال تخریب در این بام های سبز بسیار بالا می باشد . اصولا این ساختار ها به دلیل ساختار Spotting Exhaust دچار مشکلات اولیه شده که به مرور بر این مشکلات افزوده می شود.

تصویر ساختار روف گاردن و بام سبز دائمی - روف گاردن پایدارد
روف گاردن های Mobile یا مدولار :

روف گاردن های مدولار که در ایران به آنها جعبه گیاه نیز گفته می شوند ، دارای استانداردهای ویژه خود می باشند و اصولا در اروپا ، به صورت Extensive و جهت کاهش مصرف انرژی مرود استفاده قرار می گیرند . از آنجایی که هزینه های حامل های انرژی در کشور های اروئایی و امریکایی بالا بوده استفاده از سیستم روف گاردن مدولار بیشتر جنبه اقتصادی و کاهش مصرف راداشته و کمتر جهت استفاده عموم می باشد .
سیستم اجرایی روف گاردن مدولار که در اکثر کشور های پیشرفته جهان اجرا می شود ، دارای استانداردهایی در زمینه ساخت این نوع از روف گاردن ها را دارا می باشد . این استانداردها با توجه به ساختارهای Spotting Exhaust که از ماهیت های اصلی این نوع بام های سبز هستند ، دارای محدودیت های بسزایی به ویژه در نوع جانمایی ، پوشش گیاهی و ساختار آبیاری هستند .

روف گاردن های مودولار استاندارد :

این گروه دارای استاندار هایی با گیج های چند وجهی و شبکه ای می باشند . در ساختار این سیستم عموما از recliner در استاندارد خود بهره می برند . این سبک از بام سبز با استفاده از جعبه های مخصوص و قابل اتصال به یک شبکه واحد تشکیل می شود . در این ساختار ها گونه های گیاهی بسیار محدود بوده و عموما به صورت مت های سدومی کاشت می شوند .
هدف از ایجاد این بام های سبز مواردی همچون کاهش مصرف انرژی ، افزایش عمر مفید بام و سازه و کنترل تهویه ساختمان می باشد و مصارف کاربردی دیگری ندارد .

ساختار روف گاردن و بام سبز مدولار _ جعبه گیاه

مزایای اجرای روف گاردن مدولار
سرعت اجرای بالا
کاهش مصرف انرژی
معایب اجرای روف گاردن مدولار
• کاهش چشم گیر کیفیت گیاهان و پوشش گیاهی
• عمر کوتاه متریال و مواد مصرفی
• عدم انتقال صحیح و استاندارد آب های اسیدی خارج شده از خاک و گیاه روف گاردن
• این ساختار های عایق صوتی نمی باشند
• گرفتگی های محل خروج آب راه ها در گذر زمان و به دلیل ماهیت Spotting Exhaust
• محدودیت فاحش در طراحی
• محدودیت های در سیستم تاسیسات و آبیاری هوشمند
• محلی مناسب برای رشد حشرات
6. اجرای روف گاردن از لحالظ ساختار اجرا
در حالت کلی و از نظر ساختاری ، اجرای روف گاردن ها به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند . بام های سبز گسترده ، بام های سبز نیمه متراکم ، بام های سبز متراکم و بام های شیب دار. در زیر به اختصار با بررسی ویژگی های هر یک از این گروه روف گاردن ها می پردازیم
بام سبز گسترده
روف گاردن گسترده :
روف گاردن گسترده ، به آن گروه از بام های سبز گفته می شود که پراکندگی بار های ناشی از اجرای بام سبز به صورت یکنواخت و به میزان کم در کل سطح بام به صورت یکسان پخش می باشد .
عموما در این گروه بام های سبز ، سطوح بام پوشیده شده از گیاهان پوششی و با نیاز به حداقل عمق خاک می باشد . محدود شدن پوشش گیاهی را می توان از نقاط ضعف این مدل روف گاردن ها برشمرد . هرچند هزینه اجرای کم ، وزن کم ، سرعا اجرا و هزینه های نگهداری نسبتا پایین از ویژگیهای این بام های سبز به شمار می رود.
در زیر به بررسی دقیق تر مزایای روف گاردن های گسترده می پردازیم .

• سرعت اجرای به نسبت بالاتر
• هزینه پایین تر اجرا
• وزن کم به نسبت سایر روف گاردن ها ( حدود 80 کیلو گرم بر متر مربع در حالت اشباع )
• قابلیت طراحی های گیاه محور و منظر محور
بام سبز نیمه متراکم ( نیمه متمرکز ) - روف گاردن ترکیبی
روف گاردن نیمه متراکم :
این نوع بام سبز شامل کشت گیاهان با حجم ریشه بیشتر و دارای عمق بستر کاشت بالای ۳۰ سانتی متر تا ۱ متر است. . از ویژگیهای اصلی قابلیت اجرای متنوع تر و تقسیم بار بر اساس ساختار سازه می باشد .
روف گاردن های نیمه متراکم که در برخی از سایت ها به اشتباه به نیمه متمرکز نیز معروف هستند ، عبارتند از آن دسته از روف گاردن هایی که پراکندگی بارها بر روی سطح بام به صورت یکپارچه صورت نپذیرفته است .
عموما این گروه روف گاردن ها که دارای طرفدان بیشتری نیز هستند ، بر اساس کاربرد ، ساختار سازه و سایر محدودیت ها و مزیت ها طراحی و اجرا می باشد . در روف گاردن های نیمه متراکم ، مهارت طراحی و استفاده بهینه از فضا ها با توجه به ساختار سازه مهم ترین چالش اجرایی می باشد .
در زیر به بررسی دقیق تر مزایای روف گاردن های نیمه متراکم می پردازیم .
• قابلیت طراحی های خلاقانه و توزیع بار بر اساس ساختار ساختمان
• قابلیت استفاده از انواع گونه ها و دسته های گیاهی
• قابلیت مرتفع کردن نواقص سازه ای ، مانند رایز ها ، نورگیر ها و ...
بام سبز متمرکز ( متراکم )
روف گاردن متراکم ( متمرکز ):
در این نوع روف گاردن ( باغ بام ) قابلیت استفاده از گیاهانی با احتیاج به عمق خاک زیاد وجود دارد . از مزایای این نوع روف گاردن ها که به باغ بام مشهور هستند ، میتوان عدم محدودیت در انتخاب نوع گیاهان اشاره کرد. در این روف گاردن ها میزان بار بر روی سازه باید از قبل محاسبه شده باشد . از ویژگیهای اصلی این گروه بام ها ساختار طبیعت گرایانه آن می باشد و کلیه محدودیت های کاشتی و گیاهی را از پیش رو بر می دارد .
همچنین به دلیل ساختار روف گاردن های متراکم ، عایق بسار مناسب صوت و گرما ، سرما می باشد.
بام سبز شیب دار
روف گاردن شیب دار:
روف گاردن های شیب دار ، همان طور که از نامشان پیداست به بام های سبزی گفته می شود که شیب آنها بالای 15 درجه باشد . وجود شیب در این گروه بام های سبز ، باعث ایجاد چالش های اجرایی به ویژه در امر تثبیت خاک و بستر کشت دارد .
این گروه از بام های سبز قالبا با ساخنار های گسترده اجرا می شوند و بیشتر در اروپا برای بخشی از بام های شیب دار رو به آفتاب کاربرد دارند.
7. پیش نیاز اجرای روف گاردن :

جهت اجرای روفگاردن ، اولین پیش نیاز داشتن نقشه های سازه ای ، معماری و تاسیسات می باشد . امکان و نحوه ورود تاسیسات و سیستم نوپردازی به روی سطح روف گاردن از جمله چالش های پیش رو در اجرای روف گاردن می باشد . لذا دانش کافی در خصوص طراحی سازه و میزان محاسباتی بارهای مرده و زنده بسیار مهم می باشد . در زیر لیستی از پیش نیاز های اجرایی روف گاردن به اختصار بیان شده است .

• محاسبات سازهای ساختمان
• نقشه آرایش تیر ها و ستون ها جهت بررسی بارگزاری ها در طراحی روف گاردن
• نقشه معماری طبقات زیرین روف گاردن
• نقشه تاسیسات و محل خروج داکت ها
• محل رایزر ها و ورود و خروج تاسیسات مکانیکال و الکتریکال جهت طراحی روف گاردن
نحوه ارزیابی روف گاردن جهت اجرا :
o ملاحضات سازه ای در روف گاردن:
آیا در محاسبات سازه که مهندسین و معماران ساختمان آن را طراحی و مهندسی نموده اند ، بار مرده و زنده ناشی از اجرای روف گاردن و بام سبز در نظر گرفته شده است؟
در صورت نداشتن این اطلاعات ، مهندسین اجرایی روفگاردن با باز سازی و تخمین حدودی ، این اطلاعات را باز سازی می نمایند . ولی بهتر است اطلاعات سازه ای و نوع طراحی آرایش ستونها و تیر ها در دسترس باشد .
ایجاد آلاچیق ها ، سازه های و حتی شناژ های وزنی ، قبل از اجرا باید به صورت دقیق مورد بررسی قرار گیرند .
o ملاحضات ساختار زهکش و آب باران:
با توجه به ساختار زهکشی آب باران های که از قبل طراحی شده و شیب های ایجاد شده ، می توان محاسباتی را در خصوص میزان کنترال آب های سطحی روان ایجاد نمود .
روف گاردن های استاندارد به صورت ذاتی دارای ساختار های Water Storm Management هستند . این بدان معنا هست که در بارندگی های شدید و بی وقفه و یا آبیاری های بارانی طولانی مدت ، این سیستم ها قادر خواهند بود ، میزان قابل ملاحضه ای از این شریان های را با توجه به برداشت آب مورد نیاز توسط لایه ها و سطوح مختلف کنترل نمایند . ولیکن با این وجود ملاحظات عددی و محاسباتی در ساختار زهکش بسیار مهم می باشد

همچنین در ساختمان هایی که امکان استفاده مجدد از آبهای جمع آوری شده را دارند ، می توان از سیستم های ایگلو و Water bank جهت ذخیره سازی این آب ها استفاده نمود .
o ملاحضات اتصالات مفاصل و دیواره ها:
یکی از مهم ترین نقاط ضعف در ساختمان ها ، کنج ها ، مفاصل ، سطوح اتصال دو متریال متفاوت به یکدیگر می باشند . با توجه به میزان اختلافات درجه حرارتی ، و عدم هماهنگی چگالی ها و ضرایب انبساط و انقباظ ، نحوه و نوع پوشش این نقاط ضعف بسیار مهم می باشد.

o ملاحضات جغرافیایی:
ملاحضات جغرافیایی در ایجاد و به خصوص در طراحی روف گاردن ، نقش کلیدی را بازی می کند . این ملاحضات در روف گاردن در موارد زیر مورد بررسی قرار می گیرند :

نقطه جغرافیایی از لحاظ برودت هوا و اختلاف سرما و گرما در تغییر فصول
نقطه جغرافیایی از لحاظ تابش خورشید و باد های قالب
8. طراحی روف گاردن (بام سبز )

طراحی روف گاردن تبلوری زیبایی بر بام ساختمانهای شهریست که برگرفته از مجموعه ای از تخصص ها و دانش هاست. در واقع با ترکیب علم و هنر و تلفیق تخصص هایی همچون معماری، عمران، سازه، گیاه شناسی و کشاورزی و دانش پایه اکوسیستم می توان آثاری زیبا و جاندار را بر بوم بام خانه ها طراحی نمود.
به زبان ساده طراحی روف گاردن ( بام سبز) به نحوه چیدمان صحیح امکانات کاربردی ، المان ها ، گیاهان و مسیر ها حرکتی می باشد. در طراحی مسیر ها باید از اصول اصلی در زمینه طراحی لنداسکیپ بهرهمند شد که خود بستگی مستقیم به سبک طراحی روف گاردن (بام سبز) خواهد داشت .
آنچه طراحی بام سبز را با مشکل مواجه می سازد، محدودیت ها و ملاحضات اجرایی و سازه ای پیش رو میباشد. طراحی روف گاردن نیازمند همکاری متخصصین در کنار هم بوده تا با رفع محدودیت ها ، و اجرایی بودن ساختار های استاندارد در کنار زیبایی شناسی و معماری سبز یک اثر مانا را خلق نمایند.
This image for Image Layouts addon
طراحی روف گاردن Green Center سبک طراحی : مدرن
This image for Image Layouts addon
طراحی روف گاردن Royal Sky سبک طراحی : کلاسیک
This image for Image Layouts addon
طراحی روف گاردن Meyamo سبک طراحی مدرن
This image for Image Layouts addon
طراحی روف گاردن EL Green سبک طراحی :L مدرن
عموما طراحی روف گاردن به دو دسته مجزا تقسیم می شود

• طراحی روف گاردن با اهداف زیست محیطی و اقتصادی
• طراحی روف گاردن با هدف مصارف کاربردی و ایجاد امکانات
مراحل طراحی روف گاردن ( بام سبز )

مرحله اول : بازدید از پروژه و بررسی شرایط پیرامونی اعم از مکان جغرافیایی و بررسی زوایای دید . تجزیه و تحلیل شرایط محیطی ( جهت تابش خورشید – میزان لوکس نور- جهت وزش بادها – دید ها و مشرف ها و... )
مرحله دوم : دریافت یا برداشت پلان بام سبز با تمامی ورودی ها و خروجی ها به صورت ازبیلت .
مرحله سوم : امکانسنجی و بررسی سازه ای و بررسی محاسبات سازه ای ، آرایش ستون ها و تیر ها
مرحله چهارم : بررسی نیاز ها ، درخواستهای کار فرما و مشخص نمودن سبک های طراحی
مرحله پنجم : اتد دستی و خلق کانسپت های اولیه
مرحله ششم : ایجاد مدل های سه بعدی و بررسی دیتبل های چالش برانگیز
مرحله هفتم : بررسی های نهایی طرح بر اساس محدودیت های سازه ای و امکان سنجی های اجرایی
مرحله هشتم : مدل سازی کامل طرح به همراه جزئیات
مرحله نهم : ارائه نهایی و ایجاد نقشه های فاز 2